گفتگوی زنده تلفنی خانم دکتر مهدیه محمد تقی زاده مشاور وزیر و دبیر علمی رویداد بین المللی رادمان با برنامه زنده« ققنوس » رادیو فرهنگ صدا و سیما
برگزاری بین المللی رادمان :
مجری: رویداد بین المللی رادمان راهکارآفرینی در مسائل اجتماعی نوین توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نوزدهم اسفندماه در جزیره کیش برگزار خواهد شد. ارتباط تلفنی برقرار کردیم با سرکار خانم دکتر مهدیه محمدتقی زاده دبیر علمی این رویداد و مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تا جزئیات بیشتری از این رویداد برای ما و شما بگویند. سرکار خانم دکتر مهدیه محمدتقی زاده سلام ما را پذیرا باشید. خوش آمدید به شبکه رادیویی فرهنگ برنامه زنده «ققنوس» درود برشما
خانم دکتر محمدتقی زاده:
بنده هم سلام عرض می‌کنم محضر شما و دست‌اندرکاران محترم برنامه همچنین شنوندگان عزیز، امیدوارم که طرح بحث خوبی را در خدمت شما داشته باشم.
مجری:
بسیار سپسگزارم ممنون که قبول دعوت کردید. خواهان این هستیم که درباره رویداد بین المللی رادمان توضیحات شما را بشنویم. نوآوری، راهکارآفرینی در مسائل اجتماعی نوین. نوآوری اجتماعی که در رادمان خیلی مورد تایید و تاکید قرار گرفته به چه معنی هست و قرار هست چه مباحثی مطرح بشود در این رویداد؟
خانم دکتر محمدتقی زاده:
خواهش می‌کنم به نکته خیلی مهمی اشاره فرمودید اگر اجازه بدید من یک تعریف ابتدایی از نوآوری اجتماعی داشته باشم. ببینید درواقع راهکارهای نوین و جدیدی که به مسائل مابه‌ازای اجتماعی که ما در کشورمان درک می‌کنیم و آنها را به مسائل اجتماعی پذیرفتیم. این راهکارهایی که به این مسائل می‌پردازند در حقیقت نوآوری اجتماعی می‌گویند و این حل مسئله از طریق اهداف و پیامدهای اجتماعی انجام می‌شود. از یک طرف دیگر اون منفعت و نتیجه‌ای که قرار است به دنبال این راهکارها بیاید صرفا منفعت فردی نیست بلکه این منافع به کل جامعه می‌رسد. این می‌شود بحث کلی از نوآوری اجتماعی. حالا طبق تعریف همین نوآوری اجتماعی ارائه می‌شود در خیلی از نقاط جهان، همینطور کشورخودمون یکسری کسب و کارها شکل گرفتند، تحت عنوان کسب و کارهای اجتماعی حالا در حوزه ویژه بحث ما، کسب و کارهایی میخواهیم که رویکرد فرهنگی هم داشته باشند ، در حل مسائل فرهنگی هم باشند. این کسب و کارها الزاما هدفشون سودآوری نیست بلکه هدفشون خلق اثر اجتماعی است. حلا ممکن است در کنارش بحث سودآوری هم مطرح باشه یا الزاما برای ایده پردازان و طراحانش اصلا سودآوری مطرح نباشه و مسئلشون نباشه اما مسئله اصلیشون خلق یک ارزش اجتماعی هستش اینهارو ما می‌گوییم کسب و کار اجتماعی. در حقیقت پس با توجه به تعریف نوآوری اجتماعی که خدمت شما ارائه دادم و کسب و کار اجتماعی ما در رویداد بین المللی رادمان که مخفف این عنوان هستش راهکارآفرینی در مسائل اجتماعی نوین به دنبال ایدهایی هستیم که بتوانند این مدل فکر بکنند. ایده پردازان بخواهند بیاییند، راهکارهای نوین و جدیدی ارائه بدهند که نسبت به راهکار قبلی بهترند. حالا منظور از بهتربودن یعنی چی؟ یعنی اثربخش بودن، اثربخش تر بودن، کارآمدتر بودن و در حقیقت می‌آیند ایده هایی مطرح می‌کنند که بخواهند منفعتشون را به کل جامعه برسانند. حلا یک نکته ای که اینجا مطرح می‌شود و باید مدنظر قرار بگیرد حلا این راهکارها می‌تواند فرایندشون اجتماعی باشد در حل موضوعات فرهنگی به عنوان مثال بیایند از خود اقشار آسیب دیده، اقشار محروم، کم برخوردار استفاده بکنند در این فرایند برای اینکه به اون اهدافی که گفتم دست پیدا کنند یا نه هدفی، هدف فرهنگی اجتماعی باشد به عنوان مثال یک قشری را، یک منطقه ای را که از مناطق محروم را هدف قرار بدهند بخواهند این راهکارها را در حل مسائل آنها باشد یا بهبود مسائل مشکلات آنها باشد این کلیت بحث نوآوری اجتماعی هستش.
مجری:
بسیار خوب. یعنی شما معتقد هستید مسائل اجتماعی را می‌شود از طریق همین راهکارهای نوآورانه بدون دخالت مستقیم دولت حل کرد؟
خانم دکتر محمدتقی زاده:
دقیقا. ببینید یک زمانی احساس می‌شد که حل مسائل اجتماعی الزاما وظیفه دولت هستش بخاطر همین بسیاری از مجموعه ها وارد این حوزه نمی‌شدند اما به دلیل اقتضائات مختلفی که مسائل اجتماعی دارند هم به لحاظ بودجه ای که نیاز هست و هم به لحاظ نیروی انسانی که قرار است درونش دخالت بکند، دولت ها به این نتیجه رسیدند که نمی‌توانند به تنهایی این مسئله را حل بکنند به همین دلیل از یک جایی دیگه دولت ها به این نتیجه رسیدند الزاما با این مسائل که اقتضائات مردمی دارد نباید در حلش ورود بکنند. از یک طرف دیگه ما با بخش خصوصی مواجه هستیم، بخش خصوصی هم به جهت اینکه در حل مسائل خودش نیازمند سودآوری است باید وارد حوزه ای بشود که سودآوری اقتصادی دارد که بقایش را با آن تامین بکند. بخش خصوصی هم الزاما خیلی استقبال ندارد که به حل این مسائل اجتماعی یا مشکلات اجتماعی بپردازد بخاطر همین در دنیا از موضوعی صحبت می شود به عنوان بخش سوم. این بخش سوم چه بخشی است؟ بخشی است که از یک طرف دولت نمی تواند بخاطر اقتصادش وارد بشود از یک طرف بخش خصوصی چندان علاقه مندی ندارد که بخواهد به این حوزه وارد بشود به دلیل اینکه حوزه، حوزه سودآوری پایین است. این بخش سوم که بخش اجتماعی است که خیلی اوقات هم مغفول مانده این دقیقا حوزه ای هستش که ما آمدیم مورد توجه ویژه قرار دادیم که ان شالله بتوانیم به دنبال ایده ها و الگوهایی که به ما می رسد ما در رویداد بین المللی رادمان این ایده ها و الگوها را بررسی بکنیم و از آن حمایتی بکنیم که بتوانند بیاییند و مشکلات فرهنگی اجتماعی را به عنوان بیزینس های بخش سوم حل بکنند.
مجری:
قرار است در رادمان دقیقا این اتفاق بیفتد به دنبال خروجی که منتظرش هستید در این رویداد همین مسئله ای هست که مطرح کردید؟
خانم دکترمحمدتقی زاده:
بله. من یک نکته دیگری خدمت شما عرض بکنم سابق بر پاسخ فرمایش شما. ببینید در خیلی از نقاط جهان مشکلات فرهنگی اجتماعی دارند از طریق همین استارت آپ ها، نوآوری های اجتماعی حل می کنند. برای تقریب به ذهن به عنوان شاهد مثال مشکلاتی که در حوزه غذا هستش، غذا رسانی هستش تحت عنوان سیر غذا صحبت می شود، سلامت روان و تنهایی، مشکلات معلولین، زندانیان، معتادین، زنان سرپرست خانوار همه داره از طریق توسعه نوآوری ها و کسب و کارهای نوآورانه در همین بخش سوم حل می شود به همین دلیل ما دقیقا در همین رویداد رادمان به دنبال این ایده ها، طرح ها و کسب و کارهای خوبی هستیم که با این مدل به حل مسائل کشور نگاه کرده باشند و میخواهیم در حقیقت با این گفتمانی که در رادمان قرار است راه اندازی بشود آنها را شناسایی و تا حدی از آنها حمایت هم داشته باشیم.
مجری:
خب اگر بخواهیم به صورت جزئی تر نگاه بکنیم حالا اشاره کردید که مسائل اجتماعی مدنظر هست به عنوان اون ضلع سوم، چه ماهیت هایی به عنوان رویداد مدنظر هستند؟
خانم دکتر محمدتقی زاده:
ببینید ما در رویداد رادمان در حقیقت بر سه حوزه ورودی ها متمرکز شدیم. یکی ایده های خلاقانه و نوآورانه ای هستند که دارند سعی می کنند یک مسئله فرهنگی اجتماعی را حل بکنند. دسته دوم از ورودی ها طرح ها و کسب و کارهایی هستند که مدل های درآمدی، روش های تامین مالی، روش های مارکتینگشون دیدند دارند سعی می کنند با استفاده از یکی بیزینس اجتماعی، با استفاده از یکی کسب و کار اجتماعی بیایند و مسائلی که ما به ازای فرهنگی اجتماعی دارند را حل بکنند اما یک دسته سومی هم مواجه هستیم که دسته آخر ما هستند اونها هم کسب و کارهایی هستند که اتفاق افتادند کارهم دارند می کنند ولی هنوز به اون سطح مورد نظرشون نرسیدند. اصطلاحا در استیج بازار هستند ولی نتوانستند توسعه بازار بدهند به ویژه در حل مسائل فرهنگی که در این زمینه خیلی فقر استارت آپ ها را داریم. لذا ما می توانیم اینها را وارد کمپ های رادمان بکنیم، نحوه توسعه کسب و کارها را یاد بدهیم و وصلشون بکنیم به مراکز نوآوری و خانه های خلاق کم کم بتوانند کسب و کارهایشان را توسعه بدهند.
مجری:
حالا اگر بخواهیم یک مثال عینی بزنیم که ملموس تر بشود. ماحصل صحبت های شما باشد چه چیزی را الان می توانید در جامعه مثال می زنید. می خواهیم ببینیم کجای مسیر هستیم؟ ابتدای راه هستیم؟ کجای مسیر قرار گرفتیم؟
خانم دکترمحمدتقی زاده:
بحمدالله ما در سنوات اخیر به ویژه قشر جوان نخبه ما در این حوزه خیلی توفیقات خوبی داشتند یعنی شاید به نسبت دنیا ما یک مقدار از لحاظ سرعت پیشرفت در این حوزه با فقر سرعت مواجه باشیم اما بحمدالله با نیروهای جوان و ظرفیت هایی که در نخبگان ما هستش در این حوزه قابل توجه و چشمگیری داشتیمو ببینید خیلی از مسائل اجتماعی ما بخواهم براتون مثال بزنم از مسئله آلودگی هوا گرفته، از مسئله کمبود آب ما گرفته حتی مسائلی که شما روزانه با آن مواجه هستید به عنوان مثال براتون گفتم زنان خانوار که چطور می شود از طریق بحث های نوآوری اجتماعی ما بتونیم یک بازار مشترک بین اینها راه اندازی بکنیم که هم به کیفیت تولید محصولاتشون کمک بکند و هم به فروش محصولاتشون کمک بکند یعنی مثلا نحوه طراحی بهشون آموزش داده می شود، چگونگی استفاده از فضای مجازی، پلتفرم های جدید که بتوانند ازش استفاده بکنند. اینها همه فضاهایی هست که در بحث های نوآوری اجتماعی مطرح می شود.
مجری:
چه جالب. یعنی همه مسائل اجتماعی روز با فناوری عجین می شود و بحران یا مسئله اجتماعی را بهبود می بخشد و حل می کند.
خانم دکترمحمدتقی زاده:
کاملا درست است. راهکارهایی که جدیدترند و بروزترند و با خلاقیتی که در آن بکار گرفته شده جدای از امکانات در کنار امکانات دولتی می توانند بیایند و به اقشار جامعه کمک بکنند. من یک مثال هم برای شما بزنم. ببینید در همین رویداد رادمان بحو محوریت ویژه ای داریم چون قرار است در شبه جزیره زیبای کیش برگزار شود. بحث زنان بومی کیش هستش. ما خیلی روی این تمرکز کردیم که بتوانیم حتی نوعی از مشاغل خانگی و راهکارهایی که قرار است در این زمینه ارائه بشود برای بومیان کیش توسعه بدهیم که ان شالله بتواند به منابع درآمدی زنان بومی کیش هم کمک بکند. اگر فرصت دارم بادآوری آخر هم بکنم.
مجری:
نقش آفرینان اصلی رادمان هم اشاره بفرمایید.
خانم دکتر محمدتقی زاده:
پس ما قرار است در رادمان از این کسب و کارها، ایده ها، بیزینس مدل ها حمایت بکنیم و وارد یک فرایند مسابقه ای بشوند. این جوایزی که براشون درنظر گرفته شده در حقیقت حرف اصلی رادمان نیست بلکه حرف اصلی رادمان اون گفتمان مشترکی است که بتواند به اون فضای مارکتینگ و جلسه حمایت وارد بشوند و در حقیقت در کنار مسئولان ارشد وزارتخانه و کارآفرینان داخلی و خارجی، نوآورانه و خانه های خلاق بتوانند ایده هایشان را ارائه بدهند تا ازشون حمایت بشود.وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در رأس این کار و مقام عالی وزارت به عنوان متولی اصلی و حامی این کار نقش آفرینی می کنند. شورای فرهنگی عمومی کشور، دبیر شورای فرهنگی عمومی کشور، دانشگاه علامه طباطبایی به عنوان دانشگاه علوم اجتماعی شناخته شده در کشور در این رویداد حضور دارند. ستاد فناوری نرم معاونت ریاست جمهوری و اختتامیه که قرار است به همت سازمان منطقه آزاد کیش ۱۵ اسفند ان شالله برگزار بشود.
مجری:
ان شالله بازهم در فرصت مناسب در این باره گفتگو می کنیم. از نتایج و دستاوردهایش پرسش خواهیم کرد، جستجو خواهیم کرد درباره این مسئله. ازتون خیلی متشکریم. سرکار خانم دکتر مهدیه محمدتقی زاده دبیر علمی رویداد رادمان که گفتگو کردیم. سپاس فراوان. بدرود.